Trong bối cảnh ngành công nghiệp ô tô toàn cầu đang nhanh chóng chuyển đổi sang năng lượng mới, vào năm 2025, Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin đã đưa ra các yêu cầu mới đối với mức tiêu thụ nhiên liệu và điểm năng lượng mới của các doanh nghiệp ô tô. Dự thảo “Các yêu cầu liên quan đến quản lý mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình và điểm năng lượng mới của các doanh nghiệp ô tô ở giai đoạn 2026-2027” sẽ kết thúc giai đoạn công khai lấy ý kiến vào ngày 5 tháng 2 tới. Trong đó, việc tăng tỷ lệ điểm năng lượng mới và các quy định liên quan đến khả năng vận hành trong điều kiện nhiệt độ thấp và tiêu thụ điện liên kết với điểm số trở thành những hướng dẫn quan trọng.
Về tỷ lệ điểm năng lượng mới, quy định mới đã xác định mục tiêu tăng trưởng trong những năm tới. Tỷ lệ điểm năng lượng mới cho năm 2026 được đặt ở mức 48% và năm 2027 là 58% (tăng 10 điểm phần trăm mỗi năm, tương tự như mức tăng trong giai đoạn trước). Sự thay đổi đáng kể này có nghĩa là các doanh nghiệp ô tô cần phải đẩy nhanh việc thiết lập danh mục sản phẩm năng lượng mới để đáp ứng các yêu cầu tuân thủ ngày càng nghiêm ngặt.
Lấy dữ liệu trong quá khứ làm ví dụ, dưới sự thúc đẩy liên tục của chính sách, tỷ lệ thẩm thấu của thị trường ô tô năng lượng mới tại Trung Quốc không ngừng gia tăng. Theo số liệu từ Hiệp hội Công nghiệp Ô tô Trung Quốc, tỷ lệ ô tô năng lượng mới trong năm 2024 đạt 40,9% và tỷ lệ trong tháng 7-11 đều vượt 50%. Việc tăng đột biến của tỷ lệ điểm này rõ ràng là một “bài kiểm tra lớn” đối với các doanh nghiệp ô tô, buộc họ phải đầu tư nhiều hơn vào nghiên cứu, sản xuất và bán hàng năng lượng mới, đồng thời tăng tốc chương trình loại bỏ những năng lực sản xuất lạc hậu và thúc đẩy cấu trúc ngành nghề nâng cấp.
Điểm “chỉ huy” cho sự phát triển của ngành
Điểm năng lượng mới, là một phần cốt lõi của hệ thống điểm năng lượng mới, cùng với điểm mức tiêu thụ nhiên liệu trung bình để tạo thành hệ thống “điểm đôi”, sự quan trọng của nó là không thể phủ nhận. Điểm năng lượng mới được phát sinh dựa trên sự sản xuất và tiêu thụ xe năng lượng mới. Khi doanh nghiệp ô tô sản xuất và bán xe năng lượng mới, họ sẽ theo các yếu tố như loại xe, thông số kỹ thuật… để tính toán điểm tương ứng theo phương pháp tính điểm nhất định.
Ví dụ, phương pháp tính điểm chuẩn cho xe điện hoàn toàn là 0,012R + 0,8 (R là quãng đường hoạt động). Điểm tiêu chuẩn cho xe hybrid sạc điện là 2, và công thức tính điểm cho xe nhiên liệu pin là 0,16P (P là công suất định mức của pin nhiên liệu). Những điểm này trở thành biểu hiện định lượng cho những thành tựu mà doanh nghiệp ô tô đạt được trong lĩnh vực năng lượng mới.
Từ năm 2025-2027, tỷ lệ điểm năng lượng mới sẽ tăng dần, từ 48% vào năm 2026 lên 58% vào năm 2027, thay đổi này sẽ tác động sâu sắc đến các doanh nghiệp ô tô. Về sản lượng, các doanh nghiệp ô tô cần phải tăng số lượng sản xuất xe năng lượng mới để đáp ứng yêu cầu tỷ lệ điểm.
Nhiều doanh nghiệp ô tô trước đây chủ yếu tập trung vào xe chạy bằng xăng đã lập kế hoạch mở rộng năng lực sản xuất xe năng lượng mới, nhanh chóng xây dựng các nhà máy mới và nâng cấp dây chuyền sản xuất để tăng năng lực sản xuất xe năng lượng mới. Theo thống kê, nhiều thương hiệu xe tự sản xuất dự kiến trong những năm tới sẽ từng bước tăng sản lượng hàng năm của xe năng lượng mới.
Về việc đầu tư nghiên cứu, các doanh nghiệp ô tô để nổi bật trong sự cạnh tranh gay gắt của thị trường cũng sẽ gia tăng đầu tư vào nghiên cứu các công nghệ cốt lõi của xe năng lượng mới. Một mặt, họ sẽ đẩy mạnh nghiên cứu công nghệ pin, nỗ lực nâng cao mật độ năng lượng, quãng đường và độ an toàn của pin, đồng thời giảm chi phí pin; mặt khác, họ sẽ tích cực đầu tư vào nghiên cứu công nghệ thông minh, mạng lưới và lái tự động, nâng cao giá trị công nghệ và trải nghiệm người dùng của xe năng lượng mới.
Công nghệ mới về quãng đường hoạt động trong điều kiện nhiệt độ thấp và tiêu thụ điện
Quá trình hoạt động của ô tô năng lượng mới trong điều kiện nhiệt độ thấp luôn là vấn đề làm khó các nhà tiêu dùng và các doanh nghiệp ô tô. Vào mùa đông, hiện tượng quãng đường hoạt động bị giảm của ô tô năng lượng mới thường xảy ra. Khi nhiệt độ giảm mạnh, hiệu suất pin của ô tô năng lượng mới sẽ bị ảnh hưởng đáng kể, dẫn đến quãng đường hoạt động giảm mạnh. Vấn đề này không chỉ làm giảm tiện ích khi sử dụng ô tô năng lượng mới mà còn cản trở sự mở rộng của thị trường ô tô năng lượng mới ở một mức độ nhất định.
Dựa vào dữ liệu thử nghiệm thực tế, tỷ lệ đạt quãng đường hoạt động của ô tô năng lượng mới trong mùa đông thường khá thấp. Trong điều kiện nhiệt độ thấp, tốc độ phản ứng hóa học bên trong pin giảm, nội trở của pin tăng, dẫn đến khả năng sử dụng của pin giảm và do đó quãng đường hoạt động của xe cũng bị giảm. Nhiệt độ thấp còn ảnh hưởng đến tốc độ sạc của pin, kéo dài thời gian sạc, gây bất tiện lớn cho người sử dụng.
Trong dự thảo lấy ý kiến từ Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin, đã rõ ràng đề ra quy tắc điểm cho quãng đường hoạt động trong điều kiện nhiệt độ thấp đối với xe năng lượng mới, nhằm định hướng các doanh nghiệp trong ngành nâng cao khả năng chịu lạnh của sản phẩm xe năng lượng mới. Cụ thể, quy tắc đưa ra tăng điểm gấp 1,2 lần cho những mẫu xe có tỷ lệ giảm quãng đường hoạt động ở nhiệt độ thấp dưới 35%. Quy định này nhằm khuyến khích các doanh nghiệp nâng cao khả năng quãng đường hoạt động thực sự của xe trong điều kiện nhiệt độ thấp, giảm bớt nỗi lo lắng của người tiêu dùng về quãng đường hoạt động khi sử dụng xe năng lượng mới vào mùa đông.
Ngoài ra, hiệu suất tiêu thụ điện của xe năng lượng mới cũng có sự khác biệt lớn, mức tiêu thụ điện của các mẫu xe khác nhau không đồng đều. Tiêu thụ điện không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến quãng đường hoạt động của xe mà còn liên quan đến chi phí sử dụng của người tiêu dùng.
Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin cũng đã xác định quy tắc điểm tiêu thụ điện cho xe năng lượng mới, với 85% giá trị tiêu thụ theo tiêu chuẩn quốc gia mới này được coi là mức mục tiêu để đánh giá mức tiêu thụ của các mẫu xe và đưa ra phương pháp tính điểm tương ứng. Cụ thể, các mẫu xe không đáp ứng tiêu chuẩn hạn chế sẽ có hệ số điều chỉnh tiêu thụ điện tính theo tỷ lệ 0,5; các mẫu xe tốt hơn mức mục tiêu sẽ tính theo tỷ lệ giữa giá trị mục tiêu và giá trị thực tế, tối đa là tính lần gấp 1,2; các mẫu xe vượt quá giá trị hạn chế nhưng không đáp ứng mức mục tiêu sẽ tính theo tỷ lệ 1 lần.
Quy định này đặt ra yêu cầu rõ ràng về kiểm soát tiêu thụ điện cho các doanh nghiệp ô tô. Nếu mẫu xe có quy định tiêu thụ điện theo tiêu chuẩn quốc gia là 10 kW/h cho 100 km, thì giá trị mục tiêu sẽ là 8,5 kW/h. Khi các doanh nghiệp ô tô có thể kiểm soát mức tiêu thụ điện của mẫu xe đó dưới 8,5 kW/h, và mức tiêu thụ càng thấp, họ sẽ nhận được số điểm cao hơn trong tính toán điểm. Ngược lại, nếu mức tiêu thụ điện của mẫu xe vượt quá 10 kW/h, hệ số điều chỉnh điểm sẽ bị giảm một nửa, điều này sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng thu thập điểm của các doanh nghiệp ô tô.
Từ góc độ ảnh hưởng thị trường, quy tắc điểm tiêu thụ điện và điểm quãng đường ở nhiệt độ thấp sẽ thúc đẩy các doanh nghiệp tích cực tối ưu hóa mức tiêu thụ điện và hiệu suất vào mùa đông của mẫu xe. Những mẫu xe thể hiện xuất sắc có thể đạt được tiêu chuẩn về mức tiêu thụ điện, thậm chí vượt trội hơn so với mục tiêu, cho phép họ có lợi thế trong việc tích lũy điểm. Trong khi đó, đối với một số mẫu xe có công nghệ tương đối lạc hậu, đặc biệt là một số mẫu xe cũ và thương hiệu bên lề, nếu không kịp cải tiến mức tiêu thụ điện và quãng đường hoạt động, họ có thể phải đối mặt với nguy cơ bị giảm điểm, điều này có thể khiến họ gặp bất lợi trong cuộc cạnh tranh trên thị trường, thậm chí có thể bị loại khỏi thị trường.
Chính sách mới về điểm năng lượng của Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin đã đưa ra yêu cầu cao hơn đối với năng lực nghiên cứu phát triển công nghệ của các doanh nghiệp ô tô. Để đáp ứng các quy tắc điểm cho quãng đường hoạt động ở nhiệt độ thấp và tiêu thụ điện, các doanh nghiệp ô tô cần tăng cường đầu tư tài chính và nhân lực cho nghiên cứu công nghệ. Quy định mới cũng đã mở ra cơ hội phát triển quý giá cho một số doanh nghiệp, xác định rõ hướng đi cho đổi mới và nâng cấp công nghệ, cùng với việc tối ưu hóa cấu trúc sản phẩm, đồng thời thúc đẩy sự phát triển phối hợp của chuỗi công nghiệp.
Tại thị trường tiêu dùng, với sự tiến bộ không ngừng của công nghệ ô tô năng lượng mới và sự giảm chi phí, người tiêu dùng có khả năng mua được những chiếc ô tô năng lượng mới với giá cả phải chăng hơn. Việc giảm tiêu thụ điện có thể giúp pin trở nên nhỏ hơn và nhẹ hơn, từ đó làm giảm chi phí xe. Các doanh nghiệp ô tô có thể qua việc tối ưu hóa quy trình sản xuất và giảm chi phí sản xuất mà nâng cao tỷ lệ giá cả hiệu quả của sản phẩm. Điều này sẽ khiến giá ô tô năng lượng mới gần hơn với khả năng chi trả của người tiêu dùng, trong khi quãng đường hoạt động vào mùa đông sẽ được đảm bảo, khiến người tiêu dùng yên tâm hơn khi sử dụng xe năng lượng mới di chuyển.
