“Trên thị trường châu Âu, xe điện của Trung Quốc rất có thể sẽ thay thế vị trí của Tesla.”
Gần đây, tại Diễn đàn Tài chính Toàn cầu Thanh Hoa Wudaokou 2025, cựu Thủ tướng Ba Lan Marek Belka cho biết châu Âu gần đây đã nói nhiều về việc xe điện Trung Quốc gia nhập thị trường châu Âu. Ông cho rằng xe điện từ Trung Quốc có cơ hội thay thế vị trí của Tesla, vì Tesla cũng không phải là công ty châu Âu, do đó việc thay thế không phải là vấn đề lớn.
Thật vậy, trong những năm gần đây, các công ty xe điện Trung Quốc đã nhanh chóng nổi lên tại thị trường châu Âu. Thông qua đổi mới công nghệ, tích hợp chuỗi cung ứng và chiến lược địa phương hóa, họ dần dần mở rộng ảnh hưởng và thách thức vị trí của một số công ty ô tô lớn tại địa phương.
Phát biểu của cựu Thủ tướng Ba Lan đã làm rõ hơn những biến đổi đang diễn ra: Quyền lực trong thị trường xe điện châu Âu đang được chuyển giao.
Đồng thời, xu hướng này cũng phản ánh quá trình cách mạng công nghệ của ngành công nghiệp ô tô Trung Quốc, tái cấu trúc nhận thức về thị trường châu Âu và hoàn tất việc chuyển đổi từ người theo sau sang người đặt ra quy tắc. Dù trong ngắn hạn chưa thể thay thế Tesla và nhiều ông lớn truyền thống, nhưng trong dài hạn, ảnh hưởng của xe điện Trung Quốc tại thị trường châu Âu chắc chắn sẽ không ngừng gia tăng.
01 Những khó khăn của Tesla tại châu Âu
Quay ngược thời gian về năm 2008, Tesla đã giao hàng chiếc Tesla Roadster đầu tiên tại châu Âu, đánh dấu sự bắt đầu của Tesla trên thị trường châu Âu. Trong thời gian đó, nhờ vào công nghệ tiên tiến và thiết kế thời thượng, Tesla đã thu hút sự chú ý của rất nhiều người tiêu dùng châu Âu, doanh số tăng trưởng mạnh mẽ và chiếm lĩnh thị trường tại nhiều quốc gia, trở thành tiêu chuẩn trong lĩnh vực xe điện.
Model Y đã liên tiếp trở thành mẫu xe bán chạy nhất tại thị trường châu Âu trong hơn một thập kỷ, trong khi Model 3 ngay khi ra mắt đã phá vỡ nhiều kỷ lục doanh số của các quốc gia. Hiện nay, số lượng xe Tesla lưu thông trên đường châu Âu đã đạt tới 1 triệu chiếc, giúp Tesla trở thành một trong những nhà sản xuất ô tô cạnh tranh với Volkswagen, đồng thời là nhà sản xuất xe điện số một tại châu Âu.
Tuy nhiên, vào năm 2025, hiệu suất của Tesla trên thị trường châu Âu đang gặp khó khăn.
Dữ liệu cho thấy, trong quý I năm 2025, doanh số của Tesla tại châu Âu đã giảm 36% so với cùng kỳ năm trước, chỉ đạt 53,2 nghìn chiếc, trong đó các thị trường cốt lõi như Đức và Pháp giảm trên 60%; trong bốn tháng đầu năm nay, doanh số của Tesla ở châu Âu đã giảm 38% so với năm trước, từ 101 nghìn chiếc năm ngoái giảm xuống còn 62 nghìn chiếc.
Trong số này, mẫu xe Model Y, vốn được cho là mẫu xe chủ chốt để thúc đẩy doanh số, doanh số tháng 4 đã giảm từ gần 10 nghìn chiếc năm ngoái xuống còn 4.743 chiếc, với tỷ lệ giảm là 51,1%; trong khi Model 3 cũng không có tình hình khả quan, doanh số tháng 4 chỉ đạt 3.094 chiếc, giảm 35,1% so với cùng kỳ.
Điều đáng ngạc nhiên là xu hướng giảm này lại xảy ra trong bối cảnh doanh số xe điện tổng thể ở châu Âu đang tăng trưởng mạnh.
Nhìn từ một góc độ rộng hơn, khủng hoảng doanh số của Tesla không phải chỉ do một yếu tố đơn lẻ, mà là sự bùng nổ của nhiều mâu thuẫn. Việc lạc hậu trong chuyển giao sản phẩm, rủi ro chính trị gia tăng rõ rệt, giảm trợ cấp và thiếu hụt địa phương hóa đã làm giảm sức cạnh tranh.
Về sản phẩm, tốc độ đổi mới sản phẩm của Tesla suýt như “rùa”. Lấy mẫu xe bán chạy Model Y làm ví dụ, mẫu này đã không có bất kỳ sự thay đổi lớn nào trong suốt năm năm, dẫn đến thời gian chờ đợi của người tiêu dùng quá dài và sức thu hút của thị trường giảm.
Trang web của Tesla cho thấy, thời gian giao hàng cho phiên bản Model Y mới là 2 đến 4 tuần, trong khi phiên bản có phạm vi hoạt động lâu dài từ 3 đến 5 tuần, thời gian chờ đợi giao hàng hiện tại đã kéo dài, cho thấy lượng đơn hàng của Model Y mới chưa vượt quá công suất dự đoán. So với những năm trước đây mà cầu vượt quá cung, một số người bán cho rằng phản ứng của thị trường không mấy lạc quan.
Đồng thời, các hành động chính trị mà Musk từng công khai hỗ trợ đã gây ra sự phẫn nộ của người tiêu dùng châu Âu, thậm chí một số cửa hàng Tesla, xe hơi và trạm sạc ở nhiều thành phố châu Âu đã bị phá hoại. Hơn nữa, chính sách thuế của Mỹ khiến Tesla bị ảnh hưởng bởi chuỗi cung ứng toàn cầu, cùng với việc mẫu xe giá rẻ Model 2 được đồn đại cũng vẫn chưa có dấu hiệu ra mắt.
Dưới những yếu tố bất lợi đó, doanh số của Tesla tại thị trường châu Âu đang sụp đổ.
Tuy nhiên, ngược lại với hiệu suất của Tesla là sự thúc đẩy nhanh chóng của các nhà sản xuất ô tô truyền thống châu Âu như Volkswagen, BMW, Mercedes và các công ty khác trong việc chuyển đổi sang lĩnh vực xe năng lượng mới, họ đã ra mắt nhiều sản phẩm xe điện cạnh tranh. Những công ty ô tô truyền thống này nhờ vào nền tảng kỹ thuật vững chắc và cơ sở người dùng lớn đã đạt được sự tiến bộ đáng kể trong thời gian ngắn.
Đồng thời, sự nổi lên của xe điện từ Trung Quốc cũng không thể coi nhẹ. Các thương hiệu như SAIC, BYD, NIO, Xpeng và các thương hiệu khác dựa vào việc đổi mới công nghệ nhanh chóng và chiến lược sản phẩm có tính cạnh tranh cao đã thu hút được sự yêu thích của người tiêu dùng trong và ngoài nước, đồng thời dần dần xâm nhập vào thị phần mà Tesla từng nắm giữ.
Sự chuyển dịch giữa một tác động tăng và giảm này đang đưa thị trường xe điện châu Âu từ giai đoạn “Tesla độc quyền” sang giai đoạn “nhiều nhà vô địch cạnh tranh”, cũng tạo điều kiện cho xe điện Trung Quốc có nhiều cơ hội để nâng cao ảnh hưởng tại thị trường châu Âu sau khi nâng cấp công nghệ và xây dựng hệ thống. Một số người dùng châu Âu thậm chí đùa rằng: “Musk bận rộn kết giao với Trump, các công ty ô tô Trung Quốc lợi dụng cơ hội cắm sạc vào trái tim châu Âu.”
02 Sự thay đổi về tỷ lệ và tái cấu trúc hệ thống
Thị trường châu Âu là một trong ba thị trường lớn nhất về xuất khẩu ô tô của Trung Quốc, trong năm 2024, tổng lượng xuất khẩu ô tô của Trung Quốc vào khoảng 5 triệu chiếc, trong đó lượng xuất khẩu sang châu Âu đạt 1 triệu chiếc. Trong quý I năm nay, lượng xe mang thương hiệu Trung Quốc được đăng ký tại châu Âu tăng 78% so với cùng kỳ năm trước, lên mức kỷ lục 150.000 chiếc, nâng tỷ lệ thị trường lên 4,5%.
Bao gồm các thương hiệu như BYD, MG, Great Wall Orla và Chery đều có doanh số tốt. Trong đó, BYD đã bán được hơn 10.000 chiếc tại 14 quốc gia như Tây Ban Nha, Ý, Pháp, Anh và Đức; MG4 đã vượt qua Volkswagen ID.3 và Renault Megane E-Tech để trở thành đối thủ cạnh tranh tại châu Âu.
Sự gia tăng doanh số này chứa đựng bí quyết tạo đột phá của trí tuệ sản xuất Trung Quốc.
Đầu tiên là sự tấn công của công nghệ pin.
Công nghệ sạc nhanh 4C của CATL, thiết kế tích hợp CTB của pin Blade BYD đang thay đổi tiêu chuẩn nhận thức về pin động lực của châu Âu. Khi cách biệt công nghệ vượt quá hào quang thương hiệu, thị trường chắc chắn sẽ nghiêng về phía có lợi. Các giám đốc điều hành của tập đoàn Volkswagen từng thừa nhận: “Chi phí pin của Trung Quốc thấp hơn 35% so với sản phẩm nội địa châu Âu, nhưng mật độ năng lượng cao hơn 15%.” Lợi thế công nghệ mạnh mẽ hơn và chi phí thấp hơn đã khiến các hãng ô tô châu Âu rơi vào tình thế khó xử.
Thứ hai, hệ sinh thái thông minh áp dụng cho hệ thống cũng đang gây áp lực lớn.
Hệ thống lái thông minh Huawei ADS 3.0, động cơ tương tác NIO NOMI GPT, không gian thông minh 3.0 của Li Auto… các công ty ô tô Trung Quốc đã nâng cấp không gian lái thông minh từ các mô-đun chức năng trở thành “không gian thứ ba di động”. So với đó, logic tương tác trong không gian xe Model Y của Tesla vẫn chỉ dừng lại ở cấp độ của vài năm trước, trong các diễn đàn người dùng châu Âu, liên tục có tiếng phàn nàn về “cách biệt công nghệ”.
Đồng thời, sự sáng tạo địa phương hóa có sự phù hợp chính xác cũng là điểm cộng quan trọng.
Ví dụ, MG4 phát triển chế độ tuyết cho điều kiện đường xá châu Âu, BYD Seal trang bị móc kéo theo tiêu chuẩn châu Âu, Great Wall Orla Ballet Cat giới thiệu ghế lái phụ hợp với thói quen lái xe của phụ nữ châu Âu. Chiến lược địa phương hóa về công nghệ này đang loại bỏ định kiến “xe Trung Quốc không hiểu châu Âu”. Cộng với tần suất nâng cấp OTA cao hơn của các công ty ô tô Trung Quốc, sản phẩm và nhu cầu người tiêu dùng đồng bộ phát triển, khiến người tiêu dùng châu Âu liên tục làm mới nhận thức về xe điện Trung Quốc trong quá trình sử dụng, sâu sắc hóa ảnh hưởng của xe Trung Quốc.
Không chỉ vậy, sự tái cấu trúc chuỗi cung ứng như việc Guoxuan Hi-Tech đầu tư xây dựng nhà máy pin 20GWh tại Đức; cách mạng kênh qua việc NIO House mở cửa trên đại lộ Champs-Élysées ở Paris; sự tham gia của Huawei, DJI vào việc xây dựng tiêu chuẩn giao tiếp V2X của EU, đang giúp các công ty ô tô Trung Quốc tái cấu trúc hệ sinh thái ngành công nghiệp ô tô châu Âu.
Với những rào cản bảo vệ này, xe điện Trung Quốc đang có được nền tảng phát triển vững chắc trên thị trường châu Âu.
Năm 2024, thị phần của xe điện thuần điện thương hiệu Trung Quốc tại thị trường EU vượt qua mức 18%, tăng gần gấp 10 lần so với năm 2020. Thị phần của các thương hiệu Trung Quốc trên thị trường xe điện châu Âu đạt 11%, dự báo sẽ tăng lên 20% vào năm 2027. Trong số đó, thị phần của BYD ở châu Âu từ 0,4% năm 2022 đã tăng lên 8% vào năm 2024.
Bản chất của sự bùng nổ tăng trưởng này là sự tái đánh giá giá trị sản phẩm của người tiêu dùng châu Âu.
Gần đây, một người phát ngôn của Ủy ban Châu Âu cho biết Trung Quốc và EU đã đồng ý nghiên cứu việc đặt giá tối thiểu cho xe điện được sản xuất tại Trung Quốc, nhằm thay thế thuế xe điện sẽ được áp dụng vào năm 2024. Rõ ràng, chiến lược thương mại “đặt giá tối thiểu” này vừa bảo vệ sự công bằng trên thị trường châu Âu, vừa tạo ra không gian cho thương mại hợp pháp.
Nhiều chuyên gia trong ngành ở châu Âu cho rằng trong bối cảnh Mỹ áp đặt thuế quan một cách bừa bãi, Trung Quốc và châu Âu có thể nhanh chóng giải quyết một số tranh chấp thương mại, ngăn chặn xung đột thương mại leo thang. Đồng thời, việc EU thay thế thuế bằng giá tối thiểu có thể thúc đẩy nhiều xe điện từ Trung Quốc vào châu Âu, tham gia vào cuộc cạnh tranh với Tesla trên thị trường.
Các công ty xe điện Trung Quốc, nhờ vào việc đổi mới công nghệ, lợi thế về chi phí và chiến lược địa phương hóa… đang tiến đến quá trình tái định hình cấu trúc thị trường châu Âu. Mặc dù trong ngắn hạn khó có thể hoàn toàn thay thế Tesla, nhưng tại thị trường trung và thấp, họ đã tạo ra lợi thế áp đảo và dần dần thâm nhập vào phân khúc cao cấp. Nếu tiếp tục vượt qua được rào cản về nhận thức thương hiệu và công nghệ, trong tương lai họ sẽ có cơ hội thách thức vị trí của Tesla.
